Neuropathie pijn, de oorzaken en klachten | Instituut Neuropathische Pijn (2024)

Neuropathie is een aandoening met een breed kader van oorzaken, klachten, behandelingen en prognoses. Neuropathische pijn treedt op bij verschillende syndromen wat hier verder wordt uitgelegd.

Klachten bij neuropathie

De meeste klachten bij neuropathie zijn symptomen als een schrijnende, brandende en soms stekende pijn, verminderd gevoel, gevoelsstoornis (dysesthesie), allodynie (pijn door een gewoonlijk niet pijnlijke prikkel), hyperalgesie en paresthesie.

De pijn kan voortdurend aanwezig zijn, of fluctueren in de tijd (paroxismale pijn). Soms komen ook stemmingsstoornissen, slaapstoornissen en vermoeidheid voor. Een essentieel verschil metnociceptieve pijn, is dat neuropathische pijn geen biologische functie (als bescherming) met zich mee brengt.

Perifere neurogene en perifere neuropathie

Door de International Association for the study of Pain (IASP) wordt onderscheid gemaakt tussen perifere neurogene en perifere neuropathische pijn.

Neuropathische pijn is beperkt tot pijn door een primaire laesie of disfunctie van het perifere of centrale zenuwstelsel. Buiten deze definitie valt uitval van zenuwfunctie bij behoud van continuïteit van de zenuw (neurapraxie), doorsnijding van een zenuw (neurotmesis) of de tijdelijke pijn door mechanische invloed of door epilepsie. Neurogene pijn is breder en omvat wel de tijdelijke pijn door tijdelijke verstoringen.

In de praktijk worden de begrippen neuropathische en neurogene pijn vaak door elkaar gebruikt. Er worden verschillende typen neurogene pijn onderscheiden:

CRPS I en II

Bij CRPS (Complex Regionaal Pijn Syndroom I =reflex sympathische dystrofie en II = causalgie) is er vaak een disregulatie van het sympathische zenuwstelsel.

Nociceptieve zenuwpijn

Dit komt door een ontsteking of compressie van perifere zenuwvezels. Nociceptieve (neurogene) zenuwpijn wordt veroorzaakt door ontsteking of compressie van perifere zenuwvezels, zoals bij lumbosacraal radiculair syndroom (hernia nuclei pulposi); deze kan meestal met analgetica worden behandeld;

Deafferentiepijn

Oorzaak is een (oud) letsel van perifere of centrale afferente zenuwvezels; een sympathische zenuwblokkade is hierbij niet werkzaam. Deafferentiepijn lijkt overeen te komen met de enge definitie van neuropathische pijn. Bij deafferentiepijn wordt onderscheid gemaakt tussen perifere en centrale neuropathische pijn.

Voorbeelden van syndromen met perifere neuropathische pijn zijn postherpetische neuralgie, fantoompijn en (poly)neuropathie. Dit laatste gaat meestal gepaard met een verlies aan sensorische en motorische functies.

Een voorbeeld van centrale neuropathische pijn is een centraal pijnsyndroom na een herseninfarct of pijn door ruggenmergletsel. Centrale mechanismen kunnen wel een rol spelen bij perifere neuropathische pijn, maar perifere mechanismen zijn niet betrokken bij centrale pijn. Verder kunnen diverse pijncondities een neuropathische component bevatten, bijvoorbeeld neuropathische pijn bij kanker.

De oorzaken van neuropathie pijn

Een andere onderverdeling is die naar de oorzaken van neuropathie pijn: metabool (diabetes mellitus), traumatisch, infectueus (viraal), ischemisch, erfelijk, toxisch, immuun-gemedieerd, idiopathisch en compressief.

Polyneuropathie

In de neurologie wordt verder de polyneuropathie onderscheiden, waarbij per definitie meerdere zenuwen zijn betrokken. Deze aandoening komt dikwijls voor bij diabetes patiënten, patiënten met HIV, bij langdurig alcoholmisbruik en na gebruik van geneesmiddelen zoals Vinca-alkaloïden en platinaverbindingen. De CBO-richtlijn polyneuropathie wijst erop dat de meeste middelen werkzaam bij diabetische polyneuropathie niet werkzaam zijn bij patiënten met HIV.

Diabetes (een van de belangrijkste oorzaken)

Dit is is een complicatie van diabetes mellitus, met aanhoudende dysesthesieën en pijn (meestal aan de enkels en de voeten en verder in iets mindere mate aan armen en benen), die optreedt afhankelijk van de duur en ernst van de hyperglykemie. Pijnlijke neuropathie bij diabetes betreft zowel polyneuropathie als mononeuropathie.

Postherpetische neuralgie (PHN)

is een complicatie van een herpes zoster infectie, met aanhoudende pijn, hyperesthesie en allodynie in het aangedane huidgebied, die circa een tot zes maanden na het ontstaan en soms na het herstel van de huidafwijkingen nog aanwezig is, of nadat deze was verdwenen. Er is geen vast omschreven definitie van PHN. Normaal verdwijnen de pijn en de huidafwijkingen binnen een maand. De ernst en de duur van de pijnklachten nemen op hogere leeftijd toe. Tien procent van de patiënten met een acute herpes zoster infectie houdt jarenlang een PHN.

Trigeminusneuralgie

(’tic douloureux’) is een vorm van craniale neuralgie en wordt waarschijnlijk veroorzaakt door mechanische compressie van de trigeminale zenuwwortel (waar die de hersenstam ingaat) door arteriële hersenvaten. De ernstige, progressieve gezichtspijn treedt intermitterend op, in korte aanvallen van enkele seconden tot minuten, in één of meer takken van de vijfde craniale zenuw (n. trigeminus), meestal unilateraal (vaak rechts), meestal na aanraken, bijvoorbeeld door een kus, tandenpoetsen, etc. De pijn heeft meestal een progressief beloop.

Neuropathie bij schildklierzwakte

Als de schildklier het schildklierhormoon te weinig maakt, komt het lichaam in een staat die we hypothyreoide noemen. Dan worden de haren broos, het humeur daalt, en de huid wordt droog. En ook kunnen er symptomen optreden van een polyneuropathie, en zelfs een myopathie.

Er zijn vormen van polyneuropathie waarbij ook pijn kan ontstaan.[1] Bij patiënten met een te lage schildklierhormoonfunctie wordt relatief vaak (40%) tekenen gezien van polyneuropathie. Dat werd door de Nederlandse onderzoeksgroep van de neuroloog Dr Wim Linssen gevonden.[2]

Het behandelen met schildklierhormoon is meestal afdoende, en de symptomen kunnen dan vrij snel verdwijnen.

Alvleesklier neuropathie

Bij chronische ontsteking of kanker van de alvleesklier, de pancreas, hebben patiënten vaak enorme pijn diep in de rug. In 2009 is bekend geworden dat bij kanker en ontsteking van de pancreas de zenuwen in de alvleesklier veranderd zijn. Er zijn dan minder vezels van de autonome zenuwen die in die klier lopen. Ook zijn er bij kanker invasies te zien van kankercellen in de zenuwen. Dat alles maakt duidelijk waarom we ook bij pancreatitis en pancreaskan*er pijnlijke neuropathie kunnen constateren.

• Chronic pancreatitis (CP) and pancreatic cancer (PCa) are characterized by intrapancreatic neuropathic alterations, including increased neural density and hypertrophy, pancreatic neuritis and neural invasion (NI) by cancer cells in PCa. The quality of intrapancreatic nerve fibers and the activation state of intrapancreatic glia in CP and PCa are strikingly different from those in normal pancreas. This novel phenomenon of “neural remodeling” shows how pancreatic neuropathic pain and “visceral neuropathy” are associated with altered pancreatic innervation in CP and PCa.[

Vragenlijsten

De McGill Pain Questionnaire (MPQ), de short form McGill Pain Questionnaire (SF-MPQ) en de Neuropathic Pain Scale (NPS) zijn schalen om de intensiteit van de neuropathische pijn te beoordelen; ze dienen als primair eindpunt voor het effect van de behandeling. Responders worden gedefinieerd als patiënten met een 50%-reductie in pijnscore. Omdat een meting in de ochtend door de kwaliteit van de slaap kan zijn beïnvloed, wordt aangeraden ’s avonds te meten.

Bij ons Instituut voor Neuropathische Pijn (INP) hebben wij een behandelprotocol ontwikkeld voor verschillende vormen van neuropathie. Lees hier meer over onze pijnstillende crèmes en Palmitoylethanolamide (PEA).

Bron

Farmaceutisch Kompas

‘Neuropathie pijn, oorzaken en klachten’

Bekijk hier video’s van onze patiënten over neuropathie.

Ook interessant…

Pijnstillende crèmes • Clonidine crème • Ketamine crème • SOLK of MOK? • Cannabis bij DVN • Vragen over Cannabis • CIAP aanpakken